Chiều 3/12, Trung tâm Phục vụ hành chính công TP Hà Nội tổ chức hội nghị đối thoại trực tiếp với người dân với chủ đề “Từ thủ tục liên thông đến an cư: Tháo gỡ khó khăn cho người dân mua nhà ở xã hội” tại Hà Nội.

Tại hội nghị, người dân được trực tiếp nêu câu hỏi và nhận giải đáp về tất cả vướng mắc liên quan đến nhà ở xã hội.

“Suất ngoại giao” được rao bán tràn lan

Một người dân thông tin hiện nay, trên các nền tảng mạng xã hội xuất hiện nhiều bài viết rao bán suất ngoại giao, suất nội bộ, đặt chỗ mua nhà ở xã hội.

Cụ thể, mức phí với chi phí “đặt chỗ” tăng dần từ vài triệu đồng đến hàng trăm triệu đồng. Người dân đặt câu hỏi tới Công an Hà Nội, rằng liệu có thể tin tưởng vào những lời mời chào, thông tin trên hay không.

Thượng tá Nguyễn Anh Tuấn – Phó trưởng Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Công an Hà Nội) – cho biết đây cũng là nội dung mà lãnh đạo Công an Hà Nội đặc biệt quan tâm và chỉ đạo sát sao từ cấp xã đến cấp phòng nhằm rà soát, phát hiện, xử lý.

Ông Tuấn nhắc nhở người dân phải lưu ý, hiện có các đối tượng tạo lập các trang mạng xã hội để lôi kéo mua nhà ở xã hội. Trong đó, có rất nhiều nội dung thông tin liên quan như vấn đề mối quan hệ với các cấp lãnh đạo để có các suất ngoại giao, suất nội bộ để mua được nhà ở xã hội.

Các trang mạng này cũng cung cấp rất nhiều thông tin về việc triển khai dự án nhà ở xã hội, khiến người dân theo dõi tin tưởng. Sau đó, các đối tượng sẽ bắt đầu tung chiêu, lôi kéo người dân nộp hồ sơ, đóng phí chênh lệch, phí đảm bảo để được bốc thăm trúng theo nguyện vọng.

Trước thực tế trên, đại diện Công an Hà Nội khẳng định tất cả hành vi trên là nhóm hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Người dân cần nâng cao cảnh giác đối với những dạng thông tin như trên khi đăng tải trên các nền tảng mạng xã hội.

“Nếu có các cá nhân, doanh nghiệp, không có chức năng thẩm quyền mua bán nhà ở xã hội, nhưng đã lỡ, trót nhận tiền của người dân trái quy định thì khẩn trương hoàn trả trước khi cơ quan công an làm rõ, xử lý”, Thượng tá Nguyễn Anh Tuấn nói.

Tại hội nghị, người dân cũng đặt thêm nhiều số câu hỏi về các vấn đề như tiêu chí xét duyệt, hồ sơ cần chuẩn bị, thời hạn giải quyết, cơ chế vay vốn ưu đãi và trách nhiệm của từng cơ quan trong quy trình liên thông.

Ông Cù Ngọc Trang, Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công TP Hà Nội, thừa nhận việc tiếp cận nhà ở xã hội của người dân vẫn chưa dễ dàng. Một số vướng mắc ông nêu ra gồm pháp lý, quy trình, dữ liệu chưa đồng bộ.

Ông cho biết hội nghị mong muốn giúp người dân chuẩn bị đủ, nộp hồ sơ chuẩn xác, giảm thời gian và chi phí. Đồng thời, minh bạch quy trình, tiêu chí xét duyệt, ngăn chặn những biểu hiện tiêu cực, trục lợi chính sách trong việc xét duyệt, mua bán, cho thuê nhà ở xã hội.

Nhà 5 người muốn căn hộ to nhưng bốc phải căn nhỏ

Một người dân đặt câu hỏi: “Tại dự án Rice City Long Châu, chủ đầu tư tổ chức bốc số ngẫu nhiên. Điều này dẫn đến tình trạng người độc thân bốc được căn diện tích lớn, trong khi gia đình có 4-5 người lại chỉ bốc được căn nhỏ. Vì sao không bố trí những người có cùng nhu cầu diện tích bốc thăm cùng nhóm?”.

Một câu hỏi khác tại hội nghị liên quan đến việc xin đổi căn hộ rộng hơn trong cùng dự án, hoặc sang dự án khác của cùng chủ đầu tư, cụ thể: “Việc này có được phép không, quy trình thủ tục ra sao và cơ quan nào có thẩm quyền giải quyết để tôi yên tâm thực hiện đúng quy định, tránh bị thu hồi căn hộ?”.

Trả lời, ông Lê Quang Huy – Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần BIC Việt Nam – cho biết nội dung người dân hỏi liên quan trực tiếp đến dự án nhà ở xã hội Rice City Long Châu (nhà ở xã hội Thượng Thanh) do Liên danh Công ty cổ phần Him Lam Thủ đô và Công ty cổ phần BIC Việt Nam làm chủ đầu tư.

Ngày 24/11, chủ đầu tư đã tổ chức bốc thăm căn hộ đối với các hồ sơ đủ điều kiện. Dự án có nhiều loại diện tích, từ 30m2 đến 77m2.

Trước khi tổ chức bốc thăm, chủ đầu tư đã khảo sát nhu cầu của người dân và chỉ hơn 2% khách hàng có nhu cầu căn hộ loại 1 phòng ngủ và 1 vệ sinh (diện tích nhỏ nhất), trong khi số lượng căn loại này lại khá nhiều.

“Do nhu cầu thực tế của người dân chênh lệch quá lớn, nếu phân nhóm theo từng diện tích để bốc thăm thì không thể bảo đảm công bằng. Vì vậy, công ty quyết định tổ chức bốc thăm ngẫu nhiên cho toàn bộ hồ sơ hợp lệ, không phân chia theo từng nhóm diện tích”, ông Huy nói.

Liên quan đến đề nghị đổi căn hộ, ông Huy cho biết việc khách hàng bỏ cọc hoặc không nhận căn sau bốc thăm có thể xảy ra và chủ đầu tư sẽ cập nhật lại danh sách căn còn trống. Tuy nhiên, không phải lúc nào việc đổi căn cũng thực hiện được, bởi số lượng căn hộ diện tích lớn rất hạn chế.

“Hiện nay, chúng tôi chưa có cơ sở pháp lý đầy đủ để cho phép đổi căn theo nhu cầu cá nhân. Khi có hướng dẫn mới, chủ đầu tư sẽ thông báo chính thức để người dân theo dõi và thực hiện đúng quy định”, đại diện BIC Việt Nam nói.

Theo đề án phát triển ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội, Hà Nội được giao chỉ tiêu 56.200 căn đến hết năm 2030, thuộc nhóm cao nhất cả nước. Năm nay, thành phố dự kiến hoàn thành 6 dự án với hơn 4.700 căn, vượt chỉ tiêu đề ra.

Sáng 3/12, tại hội thảo “Tạo cơ hội để kiều bào an cư tại quê nhà” trong khuôn khổ chuỗi sự kiện “Kỷ nguyên vươn mình – Kiều bào đồng hành cùng Tổ quốc”, nhiều ý kiến cho thấy nhu cầu đầu tư và an cư của cộng đồng người Việt ở nước ngoài đang gia tăng mạnh, đặc biệt ở phân khúc nhà ở xã hội và bất động sản nghỉ dưỡng.

3 triệu kiều bào có nhu cầu mua nhà ở xã hội

TS Lê Hoàng Thế – kiều bào Nhật Bản – cho biết một bộ phận lớn kiều bào, đặc biệt là nhóm “kiều bào loại 2” (sinh sống ở nước ngoài nhưng khó chứng minh thu nhập), có nguyện vọng trở về Việt Nam an cư và đầu tư.

Hiện nay, chính sách pháp luật cho phép kiều bào mua nhà nhưng chưa được phép mua đất. Tuy nhiên sắp tới đây, quy định có thể thay đổi để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho kiều bào nên vị này dự đoán sẽ có “làn sóng” đầu tư lớn từ nhóm đối tượng này với bất động sản nhà ở trong nước.

Theo ước tính, trong khoảng 6 triệu người Việt ở nước ngoài hiện nay có khoảng 3 triệu người thuộc nhóm “loại 2”, tương ứng nhu cầu tiềm năng khoảng 3 triệu căn nhà ở xã hội.

Ông Võ Thành Đăng – Ủy viên Ủy ban MTTQ Việt Nam TPHCM, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài (BAOOV) – cho biết nhu cầu của kiều bào đối với bất động sản tại Việt Nam đang rất lớn, đặc biệt ở phân khúc nghỉ dưỡng và bất động sản hưu trí.

Nhiều doanh nghiệp kiều bào ưu tiên các dự án ven biển, khu nghỉ dưỡng và những mô hình phục vụ người lớn tuổi như trung tâm giải trí, khu vui chơi, kèm theo hệ thống tiện ích đồng bộ. Đây thường là các dự án phát triển theo tiêu chuẩn quốc tế, chú trọng trải nghiệm sống và kết nối cộng đồng.

Ông Lê Hoàng Châu – Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA) – cho biết Việt Nam hiện có khoảng 100 triệu dân và 6 triệu kiều bào đang sinh sống ở nước ngoài, trong đó cộng đồng tại Mỹ chiếm tới 80%. Đây là nguồn lực tài chính đáng kể, thể hiện qua lượng kiều hối năm 2024 lên tới 16 tỷ USD chuyển qua hệ thống ngân hàng; con số thực tế còn cao hơn do nhiều kênh chuyển tiền chưa được thống kê đầy đủ. Riêng TPHCM nhận 9,6 tỷ USD kiều hối, trong đó khoảng 20-21% được rót vào lĩnh vực bất động sản.

Ông Châu nhấn mạnh kiều bào là bộ phận không thể tách rời của dân tộc. Những người còn quốc tịch Việt Nam hoặc chứng minh được nguồn gốc Việt được hưởng chính sách đất đai như công dân trong nước. Theo quy định hiện hành, kiều bào được phép mua và sở hữu nhà ở tương tự người Việt Nam; chỉ người nước ngoài mới bị giới hạn phạm vi dự án được mua.

Kiến nghị tạo điều kiện cho kiều bào an tâm về nước an cư

Luật sư Lâm Quang Quý, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ kiều bào TPHCM, cho biết yếu tố được kiều bào quan tâm nhất khi quyết định hồi hương đầu tư hay sinh sống là hệ thống pháp luật và các thủ tục hành chính liên quan đến nhập cảnh, tạm trú, xác nhận quốc tịch, sở hữu nhà đất và hoạt động kinh doanh.

Theo ông Quý, khung chính sách cần thực sự thông thoáng, ổn định và có tính khả thi cao. “Nếu quy định chỉ tốt trên giấy nhưng không được triển khai đầy đủ, kiều bào rất khó tiếp cận quyền lợi của mình”, ông nói. Ông ghi nhận thời gian gần đây, chính sách đất đai và nhà ở đã cởi mở hơn, tạo điều kiện cho kiều bào đứng tên trực tiếp trên giấy chứng nhận, qua đó giảm rủi ro pháp lý và củng cố niềm tin khi trở về đầu tư.

Dù vậy, nhiều vướng mắc vẫn tồn tại trong thực tế. Những thủ tục như xác nhận quốc tịch, cấp căn cước hay mở tài khoản ngân hàng vẫn gây trở ngại cho không ít kiều bào. Thậm chí, nhiều người dù có hộ chiếu Việt Nam vẫn bị yêu cầu bổ sung hồ sơ nhiều lần khi giao dịch trực tuyến, do quy định đối chiếu sinh trắc học và dữ liệu từ cơ sở dữ liệu quốc gia.

Ông Quý cũng phản ánh tình trạng hồ sơ nhà đất bị kéo dài do quy trình xử lý thiếu nhất quán. “Chính sách thì thông thoáng, nhưng triển khai lại gây phiền hà. Rào cản lớn nhất nằm ở con người và quy trình thực thi”, ông nhấn mạnh.

Từ góc độ thị trường, Chủ tịch HoREA kiến nghị cần xem xét giảm mức chênh lệch nghĩa vụ tài chính khi tách thửa hoặc chuyển mục đích sử dụng đất lên thổ cư, đồng thời đẩy mạnh đầu tư hạ tầng – đặc biệt là giao thông – để tạo môi trường sống thuận lợi, giúp kiều bào an tâm trở về an cư và đầu tư lâu dài.