Sáng 3/12, tại hội thảo “Tạo cơ hội để kiều bào an cư tại quê nhà” trong khuôn khổ chuỗi sự kiện “Kỷ nguyên vươn mình – Kiều bào đồng hành cùng Tổ quốc”, nhiều ý kiến cho thấy nhu cầu đầu tư và an cư của cộng đồng người Việt ở nước ngoài đang gia tăng mạnh, đặc biệt ở phân khúc nhà ở xã hội và bất động sản nghỉ dưỡng.

3 triệu kiều bào có nhu cầu mua nhà ở xã hội

TS Lê Hoàng Thế – kiều bào Nhật Bản – cho biết một bộ phận lớn kiều bào, đặc biệt là nhóm “kiều bào loại 2” (sinh sống ở nước ngoài nhưng khó chứng minh thu nhập), có nguyện vọng trở về Việt Nam an cư và đầu tư.

Hiện nay, chính sách pháp luật cho phép kiều bào mua nhà nhưng chưa được phép mua đất. Tuy nhiên sắp tới đây, quy định có thể thay đổi để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho kiều bào nên vị này dự đoán sẽ có “làn sóng” đầu tư lớn từ nhóm đối tượng này với bất động sản nhà ở trong nước.

Theo ước tính, trong khoảng 6 triệu người Việt ở nước ngoài hiện nay có khoảng 3 triệu người thuộc nhóm “loại 2”, tương ứng nhu cầu tiềm năng khoảng 3 triệu căn nhà ở xã hội.

Ông Võ Thành Đăng – Ủy viên Ủy ban MTTQ Việt Nam TPHCM, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài (BAOOV) – cho biết nhu cầu của kiều bào đối với bất động sản tại Việt Nam đang rất lớn, đặc biệt ở phân khúc nghỉ dưỡng và bất động sản hưu trí.

Nhiều doanh nghiệp kiều bào ưu tiên các dự án ven biển, khu nghỉ dưỡng và những mô hình phục vụ người lớn tuổi như trung tâm giải trí, khu vui chơi, kèm theo hệ thống tiện ích đồng bộ. Đây thường là các dự án phát triển theo tiêu chuẩn quốc tế, chú trọng trải nghiệm sống và kết nối cộng đồng.

Ông Lê Hoàng Châu – Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA) – cho biết Việt Nam hiện có khoảng 100 triệu dân và 6 triệu kiều bào đang sinh sống ở nước ngoài, trong đó cộng đồng tại Mỹ chiếm tới 80%. Đây là nguồn lực tài chính đáng kể, thể hiện qua lượng kiều hối năm 2024 lên tới 16 tỷ USD chuyển qua hệ thống ngân hàng; con số thực tế còn cao hơn do nhiều kênh chuyển tiền chưa được thống kê đầy đủ. Riêng TPHCM nhận 9,6 tỷ USD kiều hối, trong đó khoảng 20-21% được rót vào lĩnh vực bất động sản.

Ông Châu nhấn mạnh kiều bào là bộ phận không thể tách rời của dân tộc. Những người còn quốc tịch Việt Nam hoặc chứng minh được nguồn gốc Việt được hưởng chính sách đất đai như công dân trong nước. Theo quy định hiện hành, kiều bào được phép mua và sở hữu nhà ở tương tự người Việt Nam; chỉ người nước ngoài mới bị giới hạn phạm vi dự án được mua.

Kiến nghị tạo điều kiện cho kiều bào an tâm về nước an cư

Luật sư Lâm Quang Quý, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ kiều bào TPHCM, cho biết yếu tố được kiều bào quan tâm nhất khi quyết định hồi hương đầu tư hay sinh sống là hệ thống pháp luật và các thủ tục hành chính liên quan đến nhập cảnh, tạm trú, xác nhận quốc tịch, sở hữu nhà đất và hoạt động kinh doanh.

Theo ông Quý, khung chính sách cần thực sự thông thoáng, ổn định và có tính khả thi cao. “Nếu quy định chỉ tốt trên giấy nhưng không được triển khai đầy đủ, kiều bào rất khó tiếp cận quyền lợi của mình”, ông nói. Ông ghi nhận thời gian gần đây, chính sách đất đai và nhà ở đã cởi mở hơn, tạo điều kiện cho kiều bào đứng tên trực tiếp trên giấy chứng nhận, qua đó giảm rủi ro pháp lý và củng cố niềm tin khi trở về đầu tư.

Dù vậy, nhiều vướng mắc vẫn tồn tại trong thực tế. Những thủ tục như xác nhận quốc tịch, cấp căn cước hay mở tài khoản ngân hàng vẫn gây trở ngại cho không ít kiều bào. Thậm chí, nhiều người dù có hộ chiếu Việt Nam vẫn bị yêu cầu bổ sung hồ sơ nhiều lần khi giao dịch trực tuyến, do quy định đối chiếu sinh trắc học và dữ liệu từ cơ sở dữ liệu quốc gia.

Ông Quý cũng phản ánh tình trạng hồ sơ nhà đất bị kéo dài do quy trình xử lý thiếu nhất quán. “Chính sách thì thông thoáng, nhưng triển khai lại gây phiền hà. Rào cản lớn nhất nằm ở con người và quy trình thực thi”, ông nhấn mạnh.

Từ góc độ thị trường, Chủ tịch HoREA kiến nghị cần xem xét giảm mức chênh lệch nghĩa vụ tài chính khi tách thửa hoặc chuyển mục đích sử dụng đất lên thổ cư, đồng thời đẩy mạnh đầu tư hạ tầng – đặc biệt là giao thông – để tạo môi trường sống thuận lợi, giúp kiều bào an tâm trở về an cư và đầu tư lâu dài.

Sự cần thiết phải điều chỉnh bảng giá đất

Dự thảo bảng giá đất ở TPHCM được xây dựng theo 3 khu vực dựa trên địa giới trước sáp nhập: Khu vực 1 (TPHCM), khu vực 2 (Bình Dương) và khu vực 3 (Bà Rịa – Vũng Tàu).

Sở Nông nghiệp và Môi trường TPHCM (NN&MT) cho biết đây là nhiệm vụ “trọng yếu và cấp bách”, bởi bảng giá đất lần đầu áp dụng từ ngày 1/1/2026 là yêu cầu bắt buộc theo Luật Đất đai 2024, đồng thời đáp ứng nhu cầu quản lý đất đai trong bối cảnh mới.

Theo cơ quan này, bảng giá đất mới sẽ khắc phục hàng loạt hạn chế của khung giá hiện hành. Trước thời điểm sáp nhập, bảng giá đất tại TPHCM được xây dựng bám sát thực tiễn địa phương, hướng tới hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và giảm tác động lên người sử dụng đất. Thành phố cũng chủ động điều chỉnh theo hướng giảm giá đất sản xuất kinh doanh, thương mại – dịch vụ và khu công nghệ cao nhằm tạo dư địa phát triển.

Tại Bình Dương trước sáp nhập, bảng giá đất hiện hành đã cập nhật giá cho một số tuyến đường trong các khu dân cư mới theo hướng tiệm cận thị trường, trong khi phần lớn tuyến đường còn lại chỉ được điều chỉnh ở mức độ nhất định. Tuy vậy, khoảng cách giữa bảng giá đất và giá giao dịch thực tế tại địa phương vẫn còn khá lớn.

Sự chênh lệch này kéo theo nhiều hệ lụy như thất thu ngân sách, phát sinh bất bình đẳng trong công tác bồi thường giải phóng mặt bằng và bố trí tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Vì vậy, việc ban hành bảng giá đất mới theo nguyên tắc thị trường được xem là cần thiết nhằm giảm thiểu méo mó giá, hướng tới minh bạch và công bằng.

Tại Bà Rịa – Vũng Tàu trước sáp nhập, bảng giá đất cũng được điều chỉnh thông qua hệ số. Tuy nhiên, mức điều chỉnh giữa các xã không đồng đều, khiến chênh lệch giá giữa các khu vực vẫn tồn tại. Điều này đòi hỏi phải cập nhật dữ liệu thị trường nhất quán hơn để đảm bảo sự cân bằng giữa các địa bàn.

Hiện cả ba địa phương trước sáp nhập đều đang áp dụng bảng giá đất riêng, có hiệu lực đến ngày 31/12 năm nay. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, việc xây dựng bảng giá đất áp dụng thống nhất từ ngày 1/1/2026 sẽ giúp đồng bộ trong quản lý đất đai, đồng thời khắc phục những hạn chế và khác biệt của các bảng giá cũ ở từng khu vực trước sáp nhập.

Khu vực 1: Giá đất cao nhất 687 triệu đồng/m2, có nơi tăng 30-40% so với mức hiện hành

Giá đất ở cao nhất vẫn được giữ nguyên mức 687 triệu đồng/m2 như bảng giá hiện hành, gồm 3 tuyến đường lớn Nguyễn Huệ, Lê Lợi và Đồng Khởi, thuộc phường Sài Gòn.

Một số tuyến khác cũng thuộc phường Sài Gòn, có mức giá giữ nguyên mức hiện hành như Công Trường Lam Sơn (491,7 triệu đồng/m2), Hai Bà Trưng (450,8 triệu đồng/m2), Huỳnh Thúc Kháng (430,4 triệu đồng/m2), Hàm Nghi (429,3 triệu đồng/m2).

Tại phường Tân Định, nhiều tuyến đường vẫn được áp dụng nguyên giá hiện hành như Nguyễn Đình Chiểu (307,4 triệu đồng/m2), Nguyễn Bỉnh Khiêm (227,3 triệu đồng/m2)…

Mặc dù ở mức cao, nhưng giá đất ở dự thảo vẫn thấp hơn nhiều so với giá của các đơn vị tư vấn đưa ra. Như tuyến đường Đồng Khởi và Lê Lợi, giá đất theo khảo sát của đơn vị tư vấn là 954,3 triệu đồng/m2 (cao hơn 40% giá dự thảo); Đông Du là 752,9 triệu đồng/m2 (cao hơn 67% giá dự thảo); Hàm Nghi là 654,7 triệu đồng/m2 (cao hơn 52%).

Bên cạnh đó, nhiều tuyến đường cũng có giá đất dự kiến tăng, thậm chí tăng 30-40%, đặc biệt ở những khu vực trung tâm như phường Sài Gòn, Tân Định, Bến Thành. Các tuyến tăng đáng kể như Huỳnh Khương Ninh, Chu Mạnh Trinh, Hoàng Sa, Trần Khánh Dư, Nguyễn Siêu, Trần Khắc Chân, Trần Nhật Duật…

Theo dự thảo, Cần Giờ là khu vực ngoài trung tâm TPHCM cũ ghi nhận mức điều chỉnh tăng 10-20% ở một số tuyến đường trọng yếu nối khu dân cư và cảng biển như đường Duyên Hải, đường Đào Cừ, Giồng Ao, Giồng Cháy, Rừng Sác…

Giá đất khu vực 2 dự kiến cao nhất 89,6 triệu đồng/m2, nhiều nơi tăng mạnh

Tại khu vực Bình Dương trước sáp nhập, giá đất dự kiến cao nhất là 89,6 triệu đồng/m2, thuộc 2 tuyến đường Yersin và Bạch Đằng, phường Thủ Dầu Một. Cũng tại phường này có nhiều tuyến đường có mức giá trong khoảng 50-60 triệu đồng/m2, như Đại lộ Bình Dương, Đinh Bộ Lĩnh, Hùng Vương, Đoàn Trần Nghiệp… Một số tuyến vượt 60 triệu đồng/m2 như Thích Quảng Đức, Cách Mạng Tháng Tám.

Các mức giá dự kiến áp dụng đều thấp hơn nhiều so với giá khảo sát của đơn vị tư vấn, phổ biến khoảng 60-70%. Ví dụ tại phường Thủ Dầu Một, 2 tuyến đường dự kiến cao nhất 89,6 triệu đồng/m2 nhưng có giá tư vấn 149,3 triệu đồng/m2; đường Cách Mạng Tháng Tám dự kiến 61 triệu đồng/m2 thì giá tư vấn 101,6 triệu đồng/m2.

Mặc dù vậy, giá đất dự kiến áp dụng từ đầu năm sau phần lớn vẫn tăng cao so với mức cao nhất hiện hành, nhiều đường tăng gấp 2-3 lần. Các tuyến đường tăng mạnh ở khu vực phường Lái Thiêu, Thuận An như Phan Thanh Giản (tăng 137%), Bình Nhâm 01-02-07-19-42 tăng 175%, An Thạnh 03-06-07-08-09-10-12 tăng 162%…

Giá đất khu vực 3 dự kiến cao nhất hơn 149 triệu đồng/m2

Tại khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu trước sáp nhập, giá đất dự kiến cao nhất 149,48 triệu đồng/m2 ở đường Thùy Vân chạy dọc theo khu vực Bãi Sau, thuộc phường Vũng Tàu.  Giá này tăng hơn 1,9 lần so với giá đất ở đang áp dụng hiện nay là 78 triệu đồng/m2.

Theo sát đó là tuyến đường Hạ Long, Quang Trung cùng giá dự kiến là 146,31 triệu đồng/m2, gấp gần 2,5 lần so với giá hiện hành. Một số tuyến khác có giá cao như Ba Cu, Trần Hưng Đạo, Hoàng Hoa Thám đều dự kiến 94,1 triệu đồng/m2, tăng 21%.

Mặc dù hầu hết các tuyến đường đều có giá đất tăng so với mức hiện hành nhưng vẫn thấp hơn 40-50% so với giá đơn vị tư vấn đưa ra. Ví dụ, đường Thùy Vân có giá dự kiến là 149,48 triệu đồng/m2 trong khi giá khảo sát là 249,6 triệu đồng/m2; hoặc Quang Trung có giá dự kiến là 146,31 triệu đồng/m2 nhưng giá khảo sát là 243,85 triệu đồng/m2…

Tại đặc khu Côn Đảo, giá đất dự kiến cao nhất ở đường Trần Phú và Võ Thị Sáu, mức 26,1 triệu đồng/m2. Sau đó là các đường Lê Hồng Phong, Ngô Gia Tự, Nguyễn An Ninh, Nguyễn Đức Thuận, Nguyễn Huệ, Phạm Văn Đồng… có giá 25,42 triệu đồng/m2.

Mặt bằng chung, giá đất dự kiến ở các khu vực này đều tăng khoảng 13%, cá biệt tăng 30%. Tuy nhiên, giá này vẫn chỉ bằng khoảng 60% so với giá đơn vị tư vấn đưa ra.

Dự thảo về bảng giá đất ở lần đầu tại TPHCM dự kiến áp dụng từ ngày 1/1/2026 tiết lộ mức giá cao nhất là 687 triệu đồng/m2 ở 3 tuyến đường lớn trong khu trung tâm, gồm Nguyễn Huệ, Lê Lợi và Đồng Khởi.

Từ nhiều năm nay, những tuyến đường này vẫn được xem là “nóng bỏng tay” về giá, tọa lạc tại trung tâm quận 1 cũ của TPHCM và gắn liền với nhiều địa danh lịch sử.

Đường Đồng Khởi là một trong những tuyến phố thương mại sầm uất, nổi tiếng của thành phố triệu dân, bắt đầu từ đường Nguyễn Du ngay đối diện Công trường Công xã Paris (trước mặt nhà thờ Đức Bà Sài Gòn) và kết thúc tại đường Tôn Đức Thắng đối diện với công viên Bến Bạch Đằng (bờ sông Sài Gòn).

Đường Nguyễn Huệ bắt đầu từ đường Lê Thánh Tôn ngay đối diện trụ sở UBND TPHCM, kết thúc tại đường Tôn Đức Thắng đối diện với công viên Bến Bạch Đằng.

Còn đường Lê Lợi bắt đầu từ công trường Quách Thị Trang trước chợ Bến Thành, kết thúc tại đường Đồng Khởi trước Nhà hát thành phố.

Nếu như mặt tiền đường Đồng Khởi quy tụ quy tụ nhiều thương hiệu thời trang xa xỉ và khách sạn cao cấp thì đường Nguyễn Huệ lại tập trung các khách sạn 5 sao mang tính biểu tượng như Rex Hotel, Times Square và nhiều tòa nhà văn phòng lớn. Còn đường Lê Lợi thì tập trung nhiều loại hình kinh doanh, ăn uống, trung tâm thương mại và còn là điểm đầu của tuyến metro số 1 Bến Thành – Suối Tiên.

Liên quan đến bảng giá đất, mức giá dự kiến 687 triệu đồng/m2 trên 3 tuyến phố này vẫn được giữ nguyên so với hiện hành và còn thấp hơn 40% so với giá của các đơn vị tư vấn đưa ra (954,3 triệu đồng/m2).

Trên thực tế, mức giá được rao bán còn cao hơn nhiều. Khảo sát từ một trang nhà đất trực tuyến cho thấy, trong một năm gần nhất, đường Đồng Khởi, Nguyễn Huệ có giá rao cao nhất lên tới 1,7-1,8 tỷ đồng/m2, giá rao phổ biến 914 triệu đồng/m2. Cũng khoảng thời gian trên, giá rao tăng 17,5%.

Tương tự, ở đường Lê Lợi, giá rao cao nhất có thời điểm là 1,3 tỷ đồng và phổ biến ở mức 687 triệu đồng/m2. Giá đã tăng gần 16% trong một năm qua nhưng mức hiện tại vẫn thấp hơn đỉnh hồi giữa năm nay (711 triệu đồng/m2).

Cùng với giá nhà đất cao, giá cho thuê mặt bằng ở những khu vực này cũng thuộc nhóm đắt đỏ. Theo báo cáo của Cushman & Wakefield, 2 năm liền (2023-2024), đường Đồng Khởi nằm trong nhóm có giá thuê mặt bằng cao nhất Việt Nam và đứng thứ 13-14 toàn cầu.

Theo khảo sát, giá thuê mặt bằng đường Đồng Khởi phổ biến khoảng 270 triệu đồng/tháng, những giai đoạn cao điểm có thể lên tới 600 triệu đồng/tháng. Trong 5 năm qua, giá thuê trên tuyến đường này đã tăng khoảng 30%.

Tại đường Nguyễn Huệ, giá cho thuê phổ biến khoảng 300 triệu đồng/tháng, tăng 30% trong 5 năm qua. Nhiều thời điểm, giá thuê cao nhất ở đây vượt 600 triệu đồng/tháng.

Còn tại Lê Lợi, giá thuê hiện tại phổ biến 240 triệu đồng/tháng và tăng 53% trong 5 năm qua. Cũng giống như 2 tuyến phố “vàng”, giá thuê khu vực này từng chạm mốc 600 triệu đồng/tháng.

Với giá thuê đắt đỏ, một số mặt bằng cho thuê trên cả 3 con đường trên đều có hiện tượng bị bỏ trống thời gian dài, không có khách thuê mới sau thời gian bùng phát dịch Covid-19.

Báo cáo của Cushman & Wakefield từng đánh giá các thương hiệu bán lẻ từ xa xỉ đến đại chúng đều đang tăng cường đầu tư vào các cửa hàng vật lý ở những vị trí chiến lược (như đường Đồng Khởi) nhằm trưng bày sản phẩm và thu hút sự chú ý của người tiêu dùng.

Mặc dù thương mại điện tử đóng vai trò quan trọng trong chiến lược đa kênh, nhưng cửa hàng truyền thống mới thật sự là điểm chạm để kết nối đến khách hàng. Chính vì vậy, bất chấp mức giá thuê cao, các nhà bán lẻ vẫn sẵn sàng ký hợp đồng thuê để duy trì cửa hàng.