Dự thảo nghị định thành lập Quỹ nhà ở quốc gia đang được Bộ Xây dựng lấy ý kiến các bộ, ngành trước khi trình Chính phủ xem xét ban hành. Theo đó, đây sẽ là quỹ tài chính Nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, con dấu và tài khoản riêng, được mở tại Kho bạc Nhà nước hoặc ngân hàng thương mại.

Quỹ sẽ hoạt động theo mô hình doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, do Chính phủ lập ở cấp Trung ương và UBND cấp tỉnh thành lập ở địa phương. Cơ quan chuyên môn sẽ được giao quản lý quỹ tại mỗi cấp.

Theo đề xuất, quỹ trung ương sẽ có vốn điều lệ ban đầu tối thiểu 5.000 tỷ đồng từ ngân sách trung ương và được tăng lên tối thiểu 10.000 tỷ đồng trong vòng ba năm kể từ khi thành lập. Ngoài ngân sách cấp, quỹ có thể tiếp nhận đóng góp tự nguyện của tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, cùng các nguồn huy động hợp pháp khác. Nguồn bổ sung vốn còn đến từ khoản thu khi bán nhà ở thuộc tài sản công do cơ quan Trung ương quản lý, hoặc từ các hoạt động, tài sản khác thuộc sở hữu của quỹ.

Tương tự, quỹ địa phương sẽ được ngân sách địa phương cấp vốn điều lệ ban đầu. Ngoài ra, các địa phương có thể trích từ nguồn thu tương đương giá trị quỹ đất đã đầu tư hạ tầng để phát triển nhà ở xã hội, hoặc từ nguồn thu bán nhà công, đấu giá quyền sử dụng đất… UBND cấp tỉnh sẽ quyết định tỷ lệ trích nộp vào quỹ.

Quỹ nhà ở quốc gia được kỳ vọng tập trung đầu tư xây dựng các dự án nhà ở xã hội độc lập hoặc đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội để phục vụ mục đích cho thuê. Bộ Xây dựng cũng đề xuất cho phép quỹ được mua lại nhà ở xã hội do tư nhân xây dựng hoặc tiếp nhận nhà công để cải tạo, chuyển đổi công năng làm nhà ở cho thuê.

Ngoài ra, quỹ có thể mua nhà ở thương mại để cho cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội, đơn vị sự nghiệp công lập thuê lại. Thời gian đầu tư dự án được giới hạn, trong đó nhà ở xã hội độc lập phải hoàn thành trong tối đa 5 năm, còn dự án có hạ tầng đồng bộ không quá 7 năm.

Các nhóm đối tượng được thuê nhà từ quỹ gồm người thu nhập thấp đáp ứng điều kiện theo quy định pháp luật về nhà ở, cán bộ, công chức, viên chức và người lao động chưa có nhà hoặc gặp khó khăn về chỗ ở.

Việc quản lý vận hành nhà ở do Quỹ đầu tư được giao cho đơn vị trực thuộc hoặc có thể thuê đơn vị bên ngoài đủ điều kiện. Chi phí quản lý vận hành được tính vào giá thuê nhà. Ngoài ra, quỹ được quyền quyết định sử dụng doanh thu từ khai thác phần diện tích thương mại, dịch vụ trong các dự án để chi cho công tác bảo trì, quản lý vận hành nhà ở xã hội.

Phương Uyên

Nội dung trên nêu tại hồ sơ dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) được Bộ Tài chính lấy ý kiến.

Theo đó, Bộ này đề xuất áp dụng thuế thu nhập cá nhân với chuyển nhượng bất động sản của cá nhân bằng thu nhập tính thuế nhân (x) với thuế suất 20% theo từng lần chuyển nhượng.

Thu nhập tính thuế này được xác định bằng giá bán trừ giá mua và các khoản chi phí hợp lý liên quan đến việc tạo ra thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản.

Trường hợp không xác định giá mua và các chi phí liên quan, thuế thu nhập cá nhân được tính bằng giá bán nhân (x) với thuế suất. Mức thuế suất trong trường hợp này sẽ theo thời gian sở hữu, tối đa 10%.

Cụ thể, với bất động sản có thời gian nắm giữ dưới 2 năm, tỷ lệ thuế là 10%. Còn bất động sản có thời gian sở hữu 2-5 năm, mức thuế 6%; thời gian nắm giữ 5-10 năm có thuế suất 4%; còn 10 năm trở lên thuế 2% – bằng tỷ lệ áp dụng hiện hành.

Thời gian nắm giữ bất động sản tính từ khi cá nhân có quyền sở hữu, sử dụng bất động sản (từ ngày Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) có hiệu lực) đến thời điểm chuyển nhượng.

Với bất động sản có nguồn gốc từ nhận thừa kế, thuế suất chuyển nhượng vẫn như hiện hành, ở mức 2%, mà không tính theo thời gian nắm giữ. Bởi, Luật Dân sự quy định thừa kế là việc dịch chuyển tài sản của người đã chết cho người còn sống, khác với cho, tặng bất động sản.

Thời điểm xác định thu nhập tính thuế từ chuyển nhượng bất động sản là thời điểm hợp đồng chuyển nhượng có hiệu lực hoặc thời điểm đăng ký quyền sử dụng, sở hữu bất động sản.

Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản là một nguồn thu quan trọng trong hệ thống thuế thu nhập cá nhân. Từ năm 2015, theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Thuế thu nhập cá nhân, mức thu thống nhất là 2% trên giá chuyển nhượng bất động sản.

Trước đó, tại hội thảo vào tháng 3, PGS.TS Phan Hữu Nghị, Phó Viện trưởng Ngân hàng – Tài chính (Đại học Kinh tế Quốc dân) cho rằng cách tính thuế hiện hành còn nhiều hạn chế. Cụ thể, thuế thu nhập cá nhân cho chuyển nhượng bất động sản được tính là 2% trên giá trị giao dịch. Tức là, người bán phải nộp thuế bằng 2% tổng giá trị bất động sản ghi trên hợp đồng chuyển nhượng, không quan tâm đến việc lãi hay lỗ. Theo chuyên gia, cách tính này đơn giản, dễ thu, nhưng lại tạo ra lỗ hổng lớn trong việc kê khai giá bán. Thực tế, người bán thường khai giá chuyển nhượng thấp hơn để giảm số thuế phải nộp, dẫn tới thất thu ngân sách, thị trường bất động sản thiếu minh bạch.

Do vậy, một số chuyên gia đề xuất đưa về đánh thuế 20% trên thu nhập thực tế của người bán. Với trường hợp không có đủ hóa đơn chứng từ, cơ sở để tính lãi lỗ, họ đề xuất áp dụng mức ấn định 1-2% theo bảng giá do UBND tỉnh, thành phố quy định. Phương án này được cho là có lợi thế hơn do phản ánh chính xác thu nhập thực tế.

Theo Bộ Tài chính, một số quốc gia đã sử dụng các công cụ thuế thu nhập cá nhân để tăng chi phí và giảm sức hấp dẫn của hành vi đầu cơ bất động sản trong nền kinh tế. Một số nước còn áp dụng thuế với lợi nhuận từ giao dịch bất động sản phù hợp với tần suất giao dịch, thời gian mua bán lại bất động sản.

Chẳng hạn, nếu thời gian này diễn ra càng nhanh thì thuế suất càng cao, diễn ra chậm hơn thì mức thuế thấp hơn. Bộ này dẫn kinh nghiệm của Đức cho biết nước này có hai sắc thuế chính để hạn chế đầu cơ là thuế chuyển nhượng bất động sản và thuế thu nhập. Thuế thu nhập từ bất động sản áp dụng mức thuế suất từ 14-42%. Cá nhân mua bán được miễn loại thuế này khi bất động sản sở hữu trên 10 năm hoặc không phải vì mục đích kinh doanh.

Tại Mỹ, chính sách chống đầu cơ bất động sản tùy thuộc vào luật riêng tại từng tiểu bang. Ở thành phố San Francisco, một người mua nhiều bất động sản và bán dưới 5 năm sẽ chịu mức thuế chuyển nhượng nhà là 14-24%.

Tương tự, tại Singapore, đất mua đi bán lại trong năm đầu tiên bị đánh thuế 100% trên giá trị chênh lệch mua bán, sau đó giảm dần với các thời hạn dài hơn.

Bộ Tài chính cho biết việc áp thuế bất động sản trên cơ sở thu nhập theo từng lần như đề xuất sẽ như thuế thu nhập doanh nghiệp. Tuy nhiên, cơ quan này thừa nhận để thực hiện hiệu quả phương pháp này, nhà điều hành cần có cơ sở dữ liệu về lịch sử giao dịch của bất động sản để xác định giá vốn, điều kiện về hóa đơn chứng từ chứng minh các chi phí. Đồng thời, các chính sách liên quan tới đất đai cần được đồng bộ, cũng như mức sẵn sàng của hạ tầng công nghệ thông tin về đăng ký, chuyển nhượng đất đai, bất động sản.

Phương Dung